Wijkbedrijf De Middellander

door • 6 november 2021 • Buurt en wijk

Tom ken ik als straatbewoner, die eerder wel eens de sleutel kwam halen van het Hoekpandje om daar improvisatie theater te gaan doen of te vergaderen. Maar nu heeft hij me benaderd voor iets anders dan een sleutel. Hij vraagt of ik aandeelhouder wil worden van  Wijkbedrijf de Middellander. Wat is dat? Een BV waarvan ik aandeelhouder kan worden…  Voor slechts €1. Hoe zit dat? Tom komt op 12 oktober bij me langs om me er meer over te vertellen.

Eerst iets over Tom

Tom van Geest is een Canadese Nederlander met – zoals je wel kunt horen – Canadese tongval en Nederlandse roots. Zijn grootouders trokken na de oorlog met hun jonge gezinnen naar Canada, op zoek naar een beter leven. Zoals zoveel Nederlanders stichtten zij er boerenbedrijven, in bloembollen. Tom groeide op in een buitenwijk van Toronto. “Ik ben een echt stadsmens, ik hou enorm van steden.”

Tien jaar geleden kwam hij als urban planner (stedenbouwkundige/planoloog) naar Nederland voor een baan. Niet met de bedoeling hier te blijven, maar zo is het wel gelopen. Hij is verslingerd geraakt aan de stad Rotterdam en de Graaf Florisstraat en wil hier niet meer weg.  

De rode draad in zijn werk: participatie in wijken. Voor zijn baan als planoloog heeft hij meerdere grote EU-projecten gedaan die gingen over digitale participatie. Hoe kunnen bewoners meer doen in hun wijk en meer betrokken zijn? Ook was hij veel in Afrika, waar het (ook) over participatie en inclusie ging. Inmiddels is hij voor zichzelf begonnen, eerst als ZZP-er.

Bij toeval is hij ook qua werk in onze wijk terecht gekomen. Dat zit zo. Hij deed improvisatie theater, onder meer in de Spoortuin. Zo kwam hij in aanraking met de Groene Connectie en Philip Kuypers. Die hem weer betrok bij het Mooi Mooier Middelland initiatief. En ja, dat gaat ook over wijkaanpak en inclusie. Zijn (werk)ervaring kon hij zo ook heel lokaal inzetten.

Tom van Geest – foto Cye Wong-Loi-Sing

Van MMM naar Wijkbedrijf de Middellander bv

Mooi Mooier Middelland (MMM) gaat over zelfsturende wijken. Het betrof een samenwerking tussen bewoners in de wijk, de gemeente Rotterdam en Woonstad Rotterdam, de woningcorporatie die 40% van de woningen in Middelland bezit. Van daaruit is het initiatief voor de Wijk BV gegroeid.

Wijkbedrijf De Middellander is ongeveer een jaar geleden, in september 2020, opgericht als een sociale onderneming van en voor de wijk. Het staat ingeschreven in de Kamer van Koophandel, officieel opgericht via een notaris. Stichting Mooier Middelland geeft de aandelen uit. Bewoners kunnen voor €1,- een aandeel kopen. Het idee is dat ze daarmee mede-eigenaar zijn, dat zij samen beslissingen kunnen maken over beleid, richting en begroting van de onderneming en toezien op de werkzaamheden van het bestuur.

Tom is een van de bestuurders, hij heeft de portefeuille ‘digitaal, participatie & wonen’. Andere bestuurders zijn Alexander Hoogendoorn (zorg en welzijn) en Ruud Reutelingsberger (duurzaamheid). Voorlopig gaan ze zo van start, mogelijk dat het bestuur in de toekomst nog uitbreidt. De bestuurders krijgen een kleine vergoeding, maar stoppen er heel veel meer tijd in. Dat doen ze graag, ze geloven in het concept.

Is er overlap met Huize Middelland? Wat is precies het verschil?

Huize Middelland is een fysieke plek in de wijk – of beter gezegd: 13 plekken in de wijk – waar je samen dingen kunt doen. Ons Hoekpandje op 88a is er één van, of bijvoorbeeld het Wijkpaleis. De gemeente ondersteunt Huize Middelland financieel.

Wijkbedrijf De Middellander is niet een fysieke locatie, maar een vaste structuur, waarin in partnerschap met de gemeente, Woonstad, het Hoogheemraadschap, en talloze andere organisaties als Energie van Rotterdam en Team Toekomst projecten worden gerealiseerd. En dan op zo’n manier dat bewoners meer betrokken zijn, er meer sociaal rendement is met een grotere maatschappelijke impact. De BV wil waarde toevoegen aan de wijk en kan dat vanuit verschillende rollen vervullen. Het wil niet afhankelijk zijn van subsidies maar een vehikel worden voor structurele financiering, geldstromen in de wijk organiseren en samenbrengen.

Dat klinkt gewichtig, maar waar hebben we het dan concreet over?

Ja, ja, er zijn al een aantal initiatieven ontwikkeld door het Wijkbedrijf. Als Tom ze noemt blijk ik ze ook te kennen, alleen wist ik niet dat De Middellander daaraan verbonden was.

Concrete voorbeelden

De Clean-Ups is één van de initiatieven. Waar voorheen de straten werden geveegd door de gemeente, gebeurt dat nu deels door de mensen van de Clean-Up. Dit zijn veelal mensen ‘met afstand tot de arbeidsmarkt’ zoals dat in jargon heet, zoals voormalig verslaafden bijvoorbeeld (sociaal). Het is een vaste club mensen, dus dezelfde vertrouwde gezichten die schoonmaken (community building; een schonere wijk). Een mooi voorbeeld van hoe de wijk het zelf beter, goedkoper en met meer impact kan realiseren dan de gemeente. Win-win-win.

Clean-Up

Een ander voorbeeld is de herinrichting van Claes de Vrieselaan. De gemeente bepaalt wat er onder de grond gebeurt (‘waar het riool komt te liggen’), het Wijkbedrijf organiseert de dialoog met de wijk en zorgt voor het ontwerp boven de grond. Zo is de ontwikkeling van de groenstrook in die laan opgepakt in samenspraak met bewoners, en in partnerschap met het Wijkbedrijf.

Als Woonstad een plan heeft voor de aanpak van een woonblok, dan wil het dat doen met participatie met de wijk. Wijkbedrijf De Middellander is dan de partner die dat kan organiseren.

En dan zijn er nog het project ‘Groene Daken’; ‘1000 regentonnen voor Middelland (en 10.000 voor de stad)’; een project over zonnepanelen in samenwerking met Delfshaven Energie Coöperatie. Er is een netwerkregisseur voor jongeren, die voor 1 dag per week bezig is voor de wijk. Ik opper dat Wijk BV wellicht ook het funderingsonderzoek zou kunnen oppakken.

Aandeelhouders

De Middellander heeft een startkapitaal van de gemeente mee gekregen. Er is nu nog geen structurele financiering, het wordt nu nog per project gefinancierd. Er zijn op dit moment zo’n 100 mensen betrokken bij verschillende projecten. De Wijk BV doet ook mee in de aanbesteding van Zorg en Welzijn.

Het idee is dat de aandeelhouders mee beslissen over de koers en de begroting. Het idee van aandeelhouderschap gaat niet over geld of winst, maar over betrokkenheid en zeggenschap. Aandeelhouder zijn levert stemrecht op. Per huishouden/voordeur kan er één aandeelhouder zijn. Middelland telt 5500 voordeuren, mogelijk zijn er dus 5500 aandeelhouders. Het is een nieuwe structuur. Ze zijn begonnen met een kleine groep aandeelhouders. Momenteel zijn het er bijna 50. Doel is om aan het eind van het jaar op 100 te zitten. Aandeelhouders melden zich officieel aan bij de notaris met een kopie van hun ID bewijs. Een aandeelhouder is niet verplicht mee te doen aan vergaderingen of activiteiten te ontplooien. Je kunt ook meedoen uit sympathie en het houden bij geïnformeerd willen worden.

Ik vind de gedachte van betrokkenheid en zeggenschap heel mooi, maar vind de gekozen structuur nogal zwaar als je alleen geïnformeerd wilt worden. Misschien kunnen ze eens kijken of er ook tussenvormen te organiseren zijn. Los daarvan, het idee achter een wijk-bv vind ik zeer sympathiek.

Paradigma shift

Tussen de jaren ’60 en’80 trok de overheid steeds meer taken naar zich toe. Vanaf de jaren ’90 trok de overheid zich terug en werd er steeds meer aan de markt overgelaten. Nu zie je een nieuwe vorm ontstaan voor het produceren van publieke goederen: wijken doen het zelf. Of samen met (semi-)overheid en bedrijven. Je ziet op steeds meer plekken lokale initiatieven ontstaan. Mooi dat het ook in onze wijk gebeurt.

Woonstad heeft veel eigendom in onze wijk. Het wil investeren in de wijk. In de woonvisie van de gemeente is Middelland aangewezen als wijk die meer ‘gebalanceerd’ moet worden. Tom: ‘Dat is ambtenarentaal voor: arme mensen moeten weg. Maar we moeten echt oppassen. Mijn angst is dat het te mooi wordt, dat prijzen te hoog worden en de sociale cohesie weggaat. We moeten hier geen Amsterdamse toestanden krijgen.’

Je ziet het nu gebeuren bij de herontwikkeling van het Oostervantgebied. De woonblokken eromheen worden deels gesloopt, deels opgeknapt. Er wordt groter teruggebouwd dan wat het was. Waar moeten de oorspronkelijke bewoners dan naartoe? Is er nog plek voor ze? En kunnen ze het nog betalen? Het Wijkbedrijf maakt zich hard voor een wijk waarin de sociale cohesie in tact blijft. Ook wil het kijken naar alternatieve woonvormen, meer flexibiliteit. En het pleit voor optoppen: een extra verdieping erop zodat er genoeg aanbod blijft van betaalbare huizen en huren. Een snelle rekensom leert volgens De Middellander dat er met optoppen 500 extra woningen mogelijk zijn in Middelland. Woonstad staat ervoor open hier samen naar te kijken. Dat is een hoopvolle ontwikkeling.

Aan het eind van het gesprek switchen we toch naar het Engels. ‘Het gaat om een sense of community, en belonging.’

Meedoen?

Geef je om je buurt? Wil je invloed hebben op je woonomgeving? Ben je voor: meer banen, schonere lucht, groener, betere en betaalbare woningen, activiteiten voor jongeren in Middelland, mail dan naar aandeelhouders@middellander.nl of kijk dan eens naar de informatie over Wijkbedrijf De Middellander.

Claes de Vrieselaan park – foto Larissa Rand
Nina Huygen
Laatste berichten van Nina Huygen (alles zien)

Gerelateerde artikelen

Comments are closed.