Tilly Bosman was de nicht van de familie Jona (John) Bosman die in mei 1943 gedeporteerd is uit onze straat. Naar aanleiding van het stukje dat afgelopen voorjaar in deze krant verscheen over de Stolpersteine- legging voor hun huis op nummer 100A ter nagedachtenis van het gezin Bosman, heeft Tilly vanuit Israël contact opgenomen met de redactie en ons haar levensverhaal gestuurd, dat zij 4 jaar geleden samen met haar dochter Ruthin David-Schüller heeft geschreven onder de titel NO, IT MUST BE A MISTAKE.

Tilly woonde tijdens de oorlog ‘om de hoek’ in de Persijnstraat 8. Ook zij is diezelfde fatale nacht met haar ouders en twee grootmoeders opgepakt en afgevoerd. Wonderbaarlijk genoeg wist zij als enige van de familie aan de gaskamers te ontkomen door een gedurfde ontsnapping en heeft zij daardoor de oorlog overleefd. Haar broer Sam was toen al gevlucht naar Zwitserland.

Persijnstraat nummer 8, het huis waar Tilly en haar familie woonde toen de oorlog begon

Omdat een samenvatting van het verhaal de sfeer en de oorspronkelijkheid ervan teniet zou doen heeft de redactie besloten om het gedeelte van het verhaal dat de Tweede Wereldoorlog behelst integraal in 4 delen te publiceren. Tot het komende kerstnummer zal er elke twee weken een deel bijkomen. Houdt de website dus in de gaten en open hem in ieder geval op 14 en 28 november!

Het verhaal zoals wij het aangeleverd hebben gekregen was in het Engels geschreven en bedoeld voor een internationaal publiek. Bij de vertaling is zo veel mogelijk de oorspronkelijke tekst aangehouden. Hier en daar zijn voor de duidelijkheid wat kleine aanpassingen gedaan of wat zaken weggelaten omdat die voor de Nederlandse lezer vanzelfsprekend zijn of de tekst onnodig lang zou maken.

Onderstaand verhaal begint bij het uitbreken van de 2e Wereldoorlog. Een paar zaken die dan al genoemd zijn in het levensverhaal zijn van belang om te weten. De vader van Tilly, Maurits Bosman, runde samen met zijn broer Jona (oom John) een groothandel in textiel en confectie ‘Bosman en Den Arend’, een familiebedrijf dat al bestond sinds 1855. Er was daardoor veel contact tussen de beide gezinnen Bosman. Ze behoorden zoals dat heet tot de gegoede middenklasse, ze reden auto (wat bijzonder was in die tijd) en er was aandacht voor cultuur, vooral muziek. Vader Maurits was een uitstekend violist. Verder was het gezin waar Tilly uitkomt zionistisch georiënteerd. Ze leerden allemaal Hebreeuws en haar vader was secretaris van de Nederlandse Zionisten Bond.

Ironisch genoeg hadden de ouders van Tilly in 1939 een oriëntatie-reis naar Palestina (nu Israël) gemaakt om de mogelijkheid van een emigratie te onderzoeken. Ondanks dat Maurits Bosman een baan als violist in het Philharmonisch Orkest aldaar aangeboden kreeg en gewaarschuwd werd voor een op handen zijnde oorlog, besloten ze toch de emigratie nog even uit te stellen.
Hier volgt het aangrijpende verhaal van een jonge Joodse vrouw die in onze straat en omgeving opgroeide en van nabij de grootste georganiseerde misdaad van de 20e eeuw heeft zien voltrekken.
De redactie wenst u desondanks veel leesplezier.

Deel 1 – De Eerste Oorlogsjaren

Jeroen van der Beek