Liesbeth Levy – De Hete Maand

door • 4 juli 2019 • Opinie

Mijn vader was een geassimileerde jood. Zijn motivatie om het geloof van zijn voorvaderen niet meer actief te belijden had te maken met zijn afkeer van vaste rituelen en goddelijke geboden. Niet voor niets was hij geheel tegen de zin van zijn ouders met een vrouw van zijn eigen keuze getrouwd in plaats van de gemalin die voor hem was uitgezocht.  

Wij groeiden op met een Jiddisch sprekende vader die elke maaltijd met een broches (dankgebed) begon maar waarvan wij geen idee hadden wat daar de oorsprong van was. Het hoorde bij mijn vader net zoals de aria uit de Zauberflöte die hij altijd onder de (koude) douche zong.

 In diesen heil’gen Hallen,
Kennt man die Rache nicht. –
Und ist ein Mensch gefallen;
Führt Liebe ihn zur Pflicht.
Dann wandelt er an Freundeshand,
Vergnügt und froh ins bess’re Land.
In diesen heiligen Mauern
Wo Mensch den Menschen liebt,
Kann kein Verräther lauern,
Weil man dem Feind vergiebt.
Wen solche Lehren nicht erfreu’n,
Verdienet nicht ein Mensch zu sein.

Tijdens mijn pubertijd ging ik op zoek naar mijn joodse identiteit en vierde voor het eerst een seideravond met een vriendengroep. Toen ik thuis enthousiast verslag deed van alle handelingen en liedjes begon mijn vader al te zuchten. Sentimentele onzin vond hij het. Wel vertelde hij bij die gelegenheid hoe zwaar het vasten hem als kind altijd viel tijdens Yom Kippoer (grote verzoendag).                                                                                        

Inmiddels woon ik al heel wat jaren in het in alle op zichtte diverse Rotterdam en heb ik in die jaren vaak een uitnodiging gehad om tijdens de Ramadan een Iftar maaltijd te gebruiken. Dit jaar ben ik daar, dankzij een facebook post van de schrijver Abdelkader Benali, voor het eerst op ingegaan. Hij attendeerde mij op een Iftar op het dak van Las Palmas. Deze maaltijd zou plaatsvinden op een adembenemende locatie in combinatie met bijzondere muzikale en poëtische optredens. Dit alles zou omlijst worden met tafelgesprekken. Het leek me een buitenkans om meer te leren over deze voor moslims zo belangrijke maand. Zogezegd zo gedaan. Samen met mijn, in alle opzichten leergierige, vijftienjarige nichtje Gijsje uit Amsterdam melde ik me aan.

Het uitzicht was inderdaad adembenemend, we genoten.  De gedekte tafels op het dak werden na zonsondergang gevuld met heerlijke spijzen. Een van de initiatiefnemers Alia Azouzi, in Middelland bekend als de voormalig uitbaatster van Espresso Dates, praatte de avond aan elkaar. Om het ijs te breken deed ze een quiz met de aanwezigen.
Haar eerste vraag was: Wat betekend Ramadan letterlijk?  Het antwoord luidde ‘hete maand’ waarbij de volgende uitleg gegeven werd:

 “Het woord ramadan is afgeleid van ‘ramida’ wat vrij vertaald ‘verschroeid door de hitte van de zon’ betekent. De betekenis kan letterlijk worden opgevat, want moslims vasten soms onder intense hitte, kou, of andere omstandigheden, maar heeft ook een figuurlijke betekenis. Het staat symbool voor het hervormen van jezelf tijdens deze bijzondere vastenmaand. Zoals klei verandert onder intense hitte, zo ondergaan moslims een spirituele hervorming door zich te verdiepen in de Koran, door meer te bidden of door een aalmoes – ’zakat’- aan minder bedeelden te geven.”

Na deze uitleg werd het tafelgesprek geopend met de vraag of de aanwezigen een persoonlijke herinnering hadden aan vasten. Mijn gedachten dwaalden af van het begrip de hete maand naar een hete nacht die ik beleefde met een dichter uit Zwijndrecht, die wel een heel bijzondere manier had om zich aan zich aan de Ramadan te houden. Uit piëteit met hem besloot ik dit verhaal maar voor me te houden, droog kruit voor wie weet een mooie sleutelroman over mijn Rotterdamse jaren.                                       

Op weg naar huis, inmiddels flink afgekoeld, schoot de herinnering aan mijn vader te binnen. Mijn vader, voor wie het vasten als kind zo zwaar was gevallen. Over de achterliggende waarden ervan had hij nooit iets verteld maar gek genoeg zong hij elke ochtend onder de douche over de kracht van de verzoening.     

De kracht van spirituele hervorming en de kracht van de verzoening, de achterliggende waarden van het islamitische en joodse vasten. Verbindende waarden in een wereld waar beide godsdiensten helaas maar al te vaak tegen elkaar uitgespeeld worden.

Ik denk dat ik volgend jaar tenminste een dag ga vasten in de hete maand, met de volgende regels in mijn achterhoofd:

In diesen heil’gen Hallen,
Kennt man die Rache nicht. –
Und ist ein Mensch gefallen;
Führt Liebe ihn zur Pflicht.

Laatste berichten van Liesbeth Levy (alles zien)

Gerelateerde artikelen

Comments are closed.