Altijd leuk om foto’s van toen en nu te vergelijken. Zeker als het over onze jarige straat gaat. De nostalgische plaatjes uit de verzameling van Arnold Tak die in de vorige TGF’s verschenen laten een jonge straat zien, leeg nog, met veel ruimte voor de toekomst.

De prille platanen accentueren met hun dunne stammetjes de verticale lijnen van de architectuur en markeren de overgang tussen trottoir en rijweg. In de fotoreeks zie je de bomen langzaam maar zeker uitgroeien tot de markante exemplaren die het nu zijn, ondanks het regelmatige snoeiwerk majestueus en onlosmakelijk verbonden met het beeld van de Graaf Florisstraat. Ze zijn zo kenmerkend dat ze ook in het logo van de straatwebsite niet ontbreken. In het stuk van Gies van de Kamp en Jan Sjoerdszoon van de Kamp kom je meer te weten over de platanen.

Lange tijd vormden deze reuzen de enige groene elementen in de straat. Tot in 2013 ons initiatief voor XL-geveltuinen werd gerealiseerd. Geveltuinen van 1,5 stoeptegel waren altijd al toegestaan, maar die zijn door hun geringe diepte kwetsbaar en het risico op verdroging is groot. De ambtenaren van de Deelgemeente waren snel overtuigd door de met stoepkrijt getekende contouren van de voorgestelde geveltuinen; met onze brede stoepen bleef er voldoende ruimte over om te lopen en te spelen. Bovendien dragen de geveltuinen met hun gevarieerde en veelal bloeiende beplanting bij aan de biodiversiteit, vangen ze een deel van het regenwater op dat op de stoep valt en geven ze de straat een vriendelijk en vrolijk aanzien. De Vereniging wist in overleggen met bewoners ook enkele bezwaren ten aanzien van het onderhoud (verwaarlozing) en de omvang van de planten (geen bomen) weg te nemen en via tuinvanfloris@gmail.com stroomden de aanvragen voor een geveltuin binnen. Mijn wens van een grote geveltuin bleek een breed gedeelde.

In het eerste jaar hebben Nienke Bouwhuis en ik met financiële en materiële hulp van de Deelgemeente gezamenlijk met de bewoners zo’n 28 geveltuinen aangelegd. De gemeente voorzag de toekomstige geveltuinen van stevige betonbanden, verstrekte worteldoek en bemeste tuinaarde. Vervolgens was het aan de geveltuinierders om tegels te lichten, het zand tot 30cm diepte uit te graven en te vervangen door de tuinaarde en tot slot de planten erin te zetten.

Deze planten waren geselecteerd op verschillende eigenschappen: geschikt voor droge schaduw, in verschillende jaargetijden bloeiend (goed voor insecten, leuk voor ons), niet te hoog, aangevuld met enkele wintergroene planten. Succesvolle keuzen bleken: Persicaria amplexicaulis cultivars (dit is niet de invasieve Japanse duizendknoop!), Geranium Rozanne maar ook de wintergroene Geranium macrorrhizum, Nandina domestica (de schijnbamboe), Skimmia, Heuchera, Choisya (bv Aztec Pearl). Een plant die laatste tijd in steeds meer geveltuinen opduikt is de Fatsia japonica (ja, die kamerplant) die met zijn grote blad voor flink wat volume zorgt. Maar ook de bollen doen het goed. De sneeuwklokjes, lenteklokjes, tulpen en narcissen zorgen vanaf het einde van de winter niet alleen voor kleur maar voorzien bijen en andere belangrijke bestuivers ook van stuifmeel en nectar in een periode dat het voedselaanbod nog gering is. Het aantal geveltuinen groeide en groenliefhebbers uit de straat vonden elkaar tijdens de verschillende planten- en bollenacties die we organiseerden, met als ludiek hoogtepunt de uitreiking van de Geveltuin Award voor de mooiste geveltuin.

De gevarieerde geveltuinen trekken verschillende soorten bijen, hommels en vlinders aan, merels scharrelen in de grond op zoek naar een verse worm. De meerwaarde van het groen werd gezien, dit smaakte naar meer! Dus toen we met de hele straat een mooi bedrag bij elkaar hadden gespaard met de zogenaamde ‘Middellandjes’ (cheques voor bewonersinitiatieven) en iedereen de gelegenheid kreeg om een mooie bestemming te pitchen, was de keuze al snel duidelijk voor onze Vereniging. De voorstellen van Franz Ziegler en Jeroen Zuidgeest voor de opvang van regenwater en voor meer vergroening van de straat werden gecombineerd in een nieuw initiatief: de Regentuinen van de Groene Graaf. Aangevuld met Peter Reitsma kregen we zowel de bewoners als de gemeente enthousiast voor de aanleg van in eerste instantie één regentuin als pilot. Regentuinen werken als berging van regenwater, als sponzen.

De regenpijp van ons verenigingspand 88A werd afgekoppeld: de pijp werd doorgezaagd en aangesloten op een regenton. Handig om voor het begieten van de geveltuin van 88A. Zit de ton vol, dan loopt het water via een uitsparing in de tegels naar de lijngoot langs de regentuin. Vandaaruit loopt het door een kokosdrain op een grindbedje dat onderin de regentuin ligt.

Het water is dan beschikbaar voor de planten in de regentuin en het teveel aan water krijgt de gelegenheid om rustig de grond in te zakken. Hoe meer regenwater er wordt opgevangen, hoe beter voor het milieu. Het schone regenwater belast het riool niet, zodat tijdens piekbuien het riool gewoon kan blijven functioneren en niet hoeft te worden overgestort op de singels. Het water blijft in het gebied waar het valt en voorkomt uitdroging van de ondergrond. De zichtbaarheid van dit systeem draagt sterk bij aan het bewustzijn en een zorgvuldige omgang met water. Steeds meer bewoners schaffen ook een regenton aan. Al het groen (bomen, gevel- en regentuinen samen) gaat ook hittestress tegen: waar stenen hitte vasthouden, zorgt groen door middel van schaduw en verdamping voor koelte in de straat tijdens warme perioden.

Na evaluatie van de pilot tuin bij 88A, volgde toestemming om dit op de straathoeken langs de oostzijde als een terugkerend thema te herhalen. Hier is namelijk de meeste ruimte beschikbaar (brede stoep en geen kabels en leidingen in de grond) en hebben de tuinen de grootste impact op het straatbeeld.

De Groene Graaf neemt samen met betrokken bewoners het onderhoud van de regentuinen voor haar rekening. Een helpende hand is altijd welkom, bijvoorbeeld om onkruid en vuil te verwijderen of  in lange droge perioden water te geven. De planten in de regentuinen krijgen over het algemeen meer zon dan de geveltuinen en per tuin verschillen de condities. Het sortiment is daarom aangevuld met o.a. Phlomis (een sterke plant met gele bloemen en een sterk architectonisch winterbeeld dankzij de zaaddozen die in bolletjes langs de stelen gegroepeerd zijn), Hydrangea quercefolium (eikeblad hortensia met witte bloempluimen en een schitterende rode herfstkleur), wintergroene Mahonia (belangrijke stuifmeel- en nectarleverancier in de winter), verschillende siergrassen zoals Calamagrostis brachytricha (diamantgras) en de sterke laagblijvende Carex morrowii (Zegge), Nepeta (rijkbloeiend kattekruid) en Verbena bonariensis (IJzerhard met trosjes lila bloemen op lange stelen), Echinaceae (op de echt zonnige plekken), Bergenia (schoenlappersplant) en verder bollen zoals Allium Purple Sensation (de bekende paarse ui) en Muscari armeniacum (blauwe druifjes). Kortom, de regentuinen vormen een mooie aanvulling op de geveltuinen.

Waar de straat voorheen voornamelijk een verkeersfunctie had, heeft zij dankzij het groen meer een verblijfsfunctie gekregen met ruimte voor zitplekken, ontmoeting en meer betrokkenheid bij de buitenruimte. De platanen, XL-geveltuinen en regentuinen versterken de architectuur en maken onze straat klimaatbestendiger en socialer. De Graaf Florisstraat is en blijft – voor mij – de mooiste straat van Rotterdam.

Gerelateerde artikelen

• 

  Hoe gaat het met onze regentuinen?

• 

  Regentuinen aangelegd!

• 

  Wat staat er nou eigenlijk in die tuinen?