Helden: Marieke en Floris – Koningskoppel van het Wijkpaleis

door • 19 december 2020 • Buurt en wijk

In onze wijk hebben we een waar paleis, toegankelijk voor de hele buurt. Een soort Paleis van Volksvlijt, maar dan op z’n Rotterdams. Ongekroonde koningin en koning ervan zijn Marieke Hillen en Floris van Gennep. Zij zijn de initiatiefnemers van het eerste uur. Hun wederwaardigheden lezen als een avontuur en managementleergang ineen. Fasten your seatbelts! En spoiler: jij kunt ook eigenaar worden van een stukje Wijkpaleis.

Marieke

In hartje Amsterdam woonde Marieke met veel genoegen in een ‘fijne, veilige, hoog opgeleide bubbel’ (haar eigen woorden). Als architectuurhistoricus maakt ze tentoonstellingen, waarbij ze verhalen vertelt en mensen helpt kijken naar hun omgeving. Het is vooral beschouwend werk. Ze krijgt een opdracht bij het Nederlands Architectuurinstituut die haar op en neer doet treinen naar de Maasstad. Manlief heeft een baan in Breda. En dan is er ook nog een 3e kind op komst en wordt het appartement van 80m2 wel wat krap. Dat alles bij elkaar doet ze besluiten de overstap te maken naar Rotterdam. Het is 2004.

Meerdere vrienden hadden haar voorspeld: “Rotterdam wordt een shock, maar het is ook wel wat voor jou.” Ze hebben helemaal gelijk gekregen. In het begin voelde de overstap rauw aan. Haar omgeving is nu veel diverser, allerlei mensen wonen door elkaar. Maar niet noodzakelijkerwijs mét elkaar. Ze is er niet meteen op haar plek, ze is zoekende. Het doet haar nadenken over de buurt waar ze woont en wie er wonen.

Singeldingen

Ze heeft behoefte aan een plek in de buurt waar ze prettig kan verblijven met haar kinderen, buiten. Een paar like minded moeders die ze kent van de crèche, Karen Hammink en Eireen Schreurs, hebben een initiatief genomen waar Marieke zich bij aansluit. Aan de keukentafel wordt het plan voor Singeldingen geboren: een open en toegankelijke plek voor iedereen uit de buurt. Het voldoet aan hun eigen behoeften, en ook aan die van de wijk. Niet iedereen heeft een huis met een tuin. Op een mooie locatie in het parkje aan de Heemraadssingel wordt een plek geclaimd voor ontmoeting. Daar komen in 2009 de karakteristieke kiosk en een mooie zomerprogrammering.

Karin Hammink

Singeldingen is spontaan begonnen, er was niet nagedacht over een duurzaam concept voor de langere duur. Na vier zomers zijn de initiatiefnemers op zoek naar een winterplek. De buurthuizen in de wijk zijn intussen allemaal gesloten. De bestuursleden van Singeldingen organiseren keukentafelgesprekken met de buurt, om te horen wat er al leeft, wat er speelt,  wat er nodig is, waar gebruik van wordt gemaakt. Lokale initiateven worden samen aan tafel gezet. Ze blijken elkaar vaak niet te kennen. De gesprekken worden minutieus genotuleerd door Corianne Roza en Theresa Hartgers maakt er tekeningen bij.

Floris

Bij een van die keukentafelgesprekken is Floris van Gennep aanwezig. Hij is uitgenodigd aan de tafel van creatieve makers. Hij is architect en bouwer.

Floris heeft lang ontwikkelingswerk in India gedaan, eerst als vervangende dienstplicht. Daarna heeft hij 17 jaar lang vanuit Nederland een stichting die een kindertehuis heeft voor kinderen uit lepra families, waarbij de kinderen de kans kregen om een ambacht te leren. Wanneer hij de stichting beëindigt, realiseert hij zich dat hij dichter bij huis iets wil doen. Hij besluit om 1 dag per week te besteden aan hoe we leven in de wereld en met elkaar.

Floris van Gennep

Aan de keukentafel bij het Singeldingen-bestuur benoemt hij zijn visie: ontmoeting en problemen oplossen hoeft niet alleen te gaan via praten en gesprekken organiseren. Vlieg het eens anders aan en ga samen dingen maken. Door samen bezig te zijn, ontmoet je elkaar ook en komt het gesprek vaak ook wel op gang, maar meer terloops. Je hoeft elkaar niet aan te kijken, de focus ligt op iets anders, waardoor de kans op een opening tot een gesprek groter is. (Het klinkt mij bekend in de oren – het is ook een beproefde strategie om met je puberkinderen te levellen.) Marieke en consorten zijn verkocht: dit is een invalshoek die ze zeer aanspreekt en die ze omarmen. Aan hun concept van ‘ontmoeten’ wordt het begrip ‘maken’ toegevoegd.

Huize Middelland

Ondertussen wordt er vanuit de gemeente nagedacht over een Huis van de Wijk. Lot Mertens, gebiedsmanager vanuit de gemeente, is op de hoogte van alle lokale initiatieven. Zij en Ineke Palm (van de gebiedscommissie) brengen die verschillende initiatieven bij elkaar en stellen een decentraal Huis van de Wijk voor: Huize Middelland. Singeldingen en hun nieuwe initiatief zijn er daar één van, net als het Hoekpandje van onze straatvereniging. Deze ontwikkeling geeft ook aan hun initiatief-in-ontwikkeling een boost.

Een krukje bieden

Marieke en Floris willen iets toevoegen aan de wijk. Voor hen is ‘equity’ een belangrijk begrip. We hebben niet allemaal niet allemaal een gelijke start en gelijke kansen in het leven. Maar je kunt wel helpen gelijke kansen te creëren voor mensen. De een is lang en kan makkelijk over de schutting heen kijken. De ander is klein en voor die persoon is de schutting heel hoog en ontneemt het zicht. Je kan die persoon een krukje bieden om over de schutting heen te kijken. Leren door samen te maken, een netwerk te krijgen door te ontmoeten. Dat is wat ze willen bieden en neerzetten in en voor Middelland: maken en ontmoeten, leren en ondernemen. Dat worden de kernbegrippen van het idee.

Marieke schreef er al langer over, was er conceptueel al langer mee bezig: zeggenschap. Over je eigen omgeving en je eigen leven. Toegerust raken om daaraan vorm te geven.

Nu is er de kans het in de praktijk handen en voeten te geven. Stichting DOEN heeft zich verbonden aan het initiatief en zo kunnen ze op zoek naar een locatie. Meerdere plekken komen voorbij. Een ervan is aan de Schonebergerweg. Dat leidde tot de naam: Paleis op de Schone Berg. Die locatie gaat uiteindelijk niet door. Een nieuwe kans doet zich voor in een pand aan de Middellandstraat: een voormalige fabriek en voormalig wijkontmoetingscentrum  – het pas helemaal bij hun concept. Het Wijkpaleis is geboren.

Wijkpaleis

Daar strijken ze neer in de zomer van 2015. Met als ondertitel: de plek om het te maken.

Floris en Goran hebben er een werkplaats voor hout en metaal. Er is iemand die aan plastic recycling doet. Een ander doet iets met textiel. En er wordt gekookt door Fatma en Kameroen. Op zaterdagen is er inloop ‘Hoe maak je het?’ om dingen te maken of repareren. Het zijn allemaal ondernemers die door een social return iets teruggeven aan de wijk.

Op de schopstoel

Maar een jaar later alweer is er onrust. De gemeente wil het pand waarin het Wijkpaleis zit herontwikkelen. De initiatiefnemers realiseren zich dat een duurzame locatie een noodzakelijke voorwaarde is om toekomstbestendig te zijn. Tot dan toe opereren ze onder het bestuur van Singeldingen. Maar met deze ontwikkelingen is een geheel andere dynamiek op gang gekomen. Een vast gebouw is geen doelstelling van het bestuur van Singeldingen. Er komt een aparte, eigen stichting Wijkpaleis. Met Marieke en Floris als het werkbestuur en een Raad van Toezicht. Ze voeren gesprekken met de gemeente, schrijven plannen en doen mee in het aanbestedingsproces. Tot hun grote teleurstelling winnen ze die niet; ze worden 3e. “De wijk had niet door dat dit gebouw onder hun voeten werd weggetrokken,” aldus Marieke. Ze vonden het wel erg maar er gebeurde niets. Het doek lijkt te vallen.

Politieke rollercoaster

Wat dan volgt laat zich het best omschrijven als een rollercoaster ride. Het zijn spannende jaren, waarin Marieke en Floris onnoemelijk veel leren – meer dan je ooit in een managementcursus aangeboden zou krijgen. Met hun tomeloze inzet en hulp van een aantal belangrijke spelers krijgen ze uiteindelijk ongelooflijk veel voor elkaar.

De gemeenteraad is intussen wakker geworden. De aanbesteding is niet gelopen zoals bedacht. Niet het beste plan voor de wijk heeft de aanbesteding gewonnen. Gemeenteraadsleden Judith Bokhoven (Groen Links) en Quirine Velter (SP) maken zich hard voor het Wijkpaleis in de gemeenteraad. Vanuit Huize Middelland is er veel solidariteit.

Ineke Palm (gebiedscommissie, SP) leert de Wijkpaleizers protesteren: spandoeken maken en vergunningen aanvragen voor een demonstratie. Met alle Wijkpaleizers en supporters zitten Floris en Marieke op balkon van de publieke tribune bij de gemeenteraadsbesprekingen.

Een motie om het Wijkpaleis op de huidige locatie te behouden maakt geen kans, weten ze. Dus wordt er gewerkt aan een alternatieve motie, die het college oproept om te helpen bij het vinden van een nieuwe plek voor het Wijkpaleis. Er wordt een cruciaal zinnetje aan toegevoegd: “De plek op de Middellandstraat mag niet verder ontwikkeld worden totdat de nieuwe plek gerealiseerd is.” Wethouder De Jonge heeft de motie ontraden, maar ook zijn eigen CDA steunt de motie. En tot hun grote verbazing en vreugde wordt de motie aangenomen. Ze maken een rondedansje.

Steun

Maar ze zijn er nog niet. Nu volgt de zoektocht naar een nieuwe locatie. De voormalige Eloutschool aan de Claes de Vrieselaan is in het vizier. Ze onderhandelen over een huurcontract, met zicht op koop. Het is bepaald geen gemakkelijk traject. Ze hebben van doen met gemeentelijke diensten die halsstarrig en onwillig zijn, zich verschuilen achter richtlijnen en hun macht laten gelden zonder uitleg. Maar óók met gemeentelijke organisaties die meedenken en het Wijkpaleis ondersteunen. Floris werkt elk gesprek meteen uit en denkt gelijk vooruit wat de volgende stap zou moeten zijn.

En ze staan er niet alleen voor. Ze krijgen steun van de gebiedsmanager en de gebiedsdirecteur; van de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling die ook Huize Middelland steunt; van een jurist die het ‘right to challenge’ en het ‘right to bid’ in de praktijk brengt; van wethouder Barbara Kathman en zelfs van burgemeester Aboutaleb, die soms zijn morele gewicht in schaal legt voor ze en echte doorzettingsmacht heeft.

Ook worden ze ondersteund door investeerder Koninklijke Nederlandse Heide Maatschappij (KNHM), die adviseurs van Arcadis heeft en hen helpt met advies en op juridisch gebied. Dit fonds helpt hen druk zetten. En omgekeerd helpt de druk van de burgemeester om fondsen flink te laten co-financieren. Zo ontstaat er een vliegwiel. En ze krijgen het voor elkaar. “Het geeft energie, het was enorm leerzaam!”

Feestelijke opening

Er wordt geklust op zaterdagen. “Zo mooi te zien hoeveel mensen betrokken zijn en helpen,” zeggen de twee. Ook Onno en Karin uit onze straat bouwen bijna elke zaterdag mee. In maart dit jaar was de feestelijke opening van het nieuwe pand door burgemeester Aboutaleb en wethouder Kathman.

Op de 3e verdieping huist een dependance van de Mariaschool. Op de 1e en 2e verdieping huizen zo’n 40 makers uit Rotterdam-West. Het Wijkpaleis biedt hen werkplaatsen in de eigen leefomgeving met een betaalbare huur. Zij delen hun kennis en kunde met bewoners en dragen daarmee bij aan doelstelling van Het Wijkpaleis om Rotterdam West mooier, beter en ondernemender te maken. Zo organiseert een filmmaker filmavonden onder de titel CineWest, helpen de textielvrouwen mensen tijdens het textiel repair café en houdt de componist een muzikaal spreekuur.

Beneden komen vier publieke maak-productieplekken: de keuken, een textiellokaal, een maaklokaal (waar gewerkt wordt met verschillende materialen) en een houtwerkplaats op het buitenterrein.

Twee weken na de feestelijke opening moet de boel alweer dicht. Maar ondanks corona loopt het als een tierelier. Alle activiteiten zijn gericht op een breed publiek (van 8 tot 88); ze doen niet aan doelgroepenbeleid. ‘Het gaat om interactie en kruisbestuiving,’ zegt Floris. Samen eten maakt plaats voor het afhalen van maaltijden: woensdag t/m vrijdag koken Fatma, Homa en de vrouwen van Mixblik voor de buurt. Er zijn plannen om een dome te bouwen, als buitenlokaal en assemblage plek. Om de zaterdag komt er een textiel repair café. Anders dan voor velen beleeft Marieke deze periode als hoopvol en energiek. ‘Wat gebeurt er veel!’

Meerwaarde

Waarin zien we de meerwaarde van het Wijkpaleis voor de buurt? Marieke illustreert het graag met een concreet voorbeeld, het verhaal van Samir. Hij is een buurtbewoner, een nieuwe Nederlander afkomstig uit Syrië. Hij heeft een achtergrond in textiel. Hij kwam naar het Wijkpaleis om Nederlands te leren. Zo heeft hij niet alleen de taal, maar ook zijn vaktaal kunnen ontwikkelen in het Nederlands door de lessen die hij kreeg van Monique. En daarmee heeft hij een baan gekregen bij de Bijenkorf. Van een tijdelijk contract kreeg hij een vaste baan aangeboden. Met het aanbod kwam hij weer langs bij het Wijkpaleis, en met de adviezen die haar daar kreeg kon hij een beter contract onderhandelen. Zijn dochter is via het Wijkpaleis gekoppeld aan een Engelstalige student die haar helpt met haar Engels, een belangrijke voorwaarde om haar vmbo-kader voort te kunnen zetten. “Samir komt op het juiste moment met vragen, waardoor wij kunnen helpen en mensen aan elkaar kunnen verbinden.” Samir geeft aan dat hij zich inmiddels thuis voelt in de wijk. Wat mooi om te horen.

Samir

Koop een stukje Wijkpaleis!

En voor de toekomst? Het Wijkpaleis heeft een huurcontract tot 28 februari 2022 en heeft tot die tijd de optie op koop voor een afgesproken bedrag van €1,9 mln. In 2021 moeten ze de koop dus realiseren. Dat is weer spannend! Ze willen met crowdfunding een zo groot mogelijk deel lokaal geld inzamelen. Zodat het gebouw en wat erin gebeurt echt van de buurt is en blijft.

Ze zijn een kleine en wendbare organisatie, maar nu is het wel tijd om net als Super Mario tijdelijk een tijdelijke Power Up!-strategie toe te passen. Ofwel: tijd om hulptroepen in te schakelen. Dus: wie wil er meedoen om kennis en kunde in te zetten? Denk aan:

  • meebouwen aan paleis en tuin
  • meedenken over crowdfunding
  • juridische kennis
  • kennis van media strategie

Meld je aan bij : wijkpaleis@gmail.com.

Het Wijkpaleis: een kostbaar bezit (hoewel nog niet in eigendom) dat we moeten koesteren als buurt.

Nina Huygen
Laatste berichten van Nina Huygen (alles zien)

Gerelateerde artikelen

Comments are closed.