Dit is de eerste regel van de herdenkingsplaquette van Loods 24. Van wie, zegt u?
Loods 24
Loods 24 was de plek, het havenloodsterrein langs de Stieltjesstraat op Zuid, waarvandaan duizenden joden uit Rotterdam en omstreken zijn gedeporteerd. Soms verraden, soms vrijwillig gekomen, niet kunnen geloven dat er iets ergs met hun zou gebeuren, toch? Soms met treinladingen tegelijk vanuit de Zeeuwse eilanden afgevoerd. Om verder ontvoerd te worden naar ongewisse plekken in Duitsland en Polen. Volwassenen, hele gezinnen, soms gescheiden van geliefden, ouderen, invaliden, kinderen. Voor die kinderen is een speciaal monument opgesteld achter het restant van de muur die toegang gaf tot het haventerrein aan de Stieltjesstraat.
Loods 24 is nu de stichting die de herinnering levend wil houden aan al die Joodse mensen die vanuit Rotterdam uit hun huizen zijn verdreven, naar de vernietigingskampen zijn gedeporteerd en vermoord. Die door middel van het kunstproject Stolpersteine (letterlijk ‘struikelstenen’) de aandacht wil vestigen op de huizen, waar echte mensen van vlees en bloed hun lief en leed deelden, gelukkig waren, zich veilig voelden, deelnamen aan het leven in al haar facetten, kortom: leefden. Maar omdat ze Joods waren, slachtoffer werden van waanzin, achterdocht, jaloezie, en regelrechte haat. Tot de dood erop volgde. Die door middel van voorlichting op scholen en onderwijsprogramma’s wil blijven uitdragen dat deze geschiedenis van ons ras er een is ‘om nooit te vergeten’.
Door een aantal opeenvolgende gebeurtenissen, waarvoor hier noch de plek, noch de tijd is om over in detail te treden, werd ik gewezen op de geschiedenis van ons woonhuis, en wel precies over een van de bewoonsters ervan. Zij heette Sophia van Esso, had de mooie leeftijd van 63 jaar bereikt, kwam uit een gezin met 3 broers en kon zichzelf bedruipen als huishoudster. Zo viel te lezen uit het bevolkingsregister van Rotterdam. Waar ook te vinden was dat zij van Joodse afkomst was. En via die Joodse afkomst was te vinden dat zij via Loods 24, waar rond 1943 veel Joden werden verzameld voor transport naar Duitsland en Polen, in Sobibor terecht kwam. Waar zij werd vermoord door de nazi’s. Zomaar, zonder fatsoenlijke reden; niet omdat zij een misdadiger was, niet omdat zij iemand iets had aangedaan, niet omdat zij iemand last bezorgde, nee, omdat ze was wie ze was. Ook haar 3 broers waren gedeporteerd, maar zij naar Vernichtungslager Auschwitz, in Polen. Ook zij werden daar vermoord, zonder reden, alleen omdat ze waren wat ze waren, Joden. Of ze van elkaar hebben geweten dat ze ten prooi waren gevallen van een krankzinnige ideologie, is niet bekend.
Om de slachtoffers van oorlogsterreur te gedenken (waaronder ook Sinti en Roma, politieke gevangenen, dienstweigeraars, homosexuelen, Jehova’s Getuigen en gehandicapten) heeft de Duitse kunstenaar Gunter Demnig een project uitgedacht. Daarin plaatst hij, of tegenwoordig namens hem de stichting Loods 24, op aanvraag van familie, bewoners of organisaties een betonnen steentje in het trottoir voor de huizen, waarin deze mensen leefden. Daarop is dan een messing plaatje van 10x10cm vastgezet met erin gegraveerd de naam, geboortedatum, sterfdatum en plaats van overlijden. Ze zitten soms net een paar millimeter buiten het straattegelvlak, net genoeg om er even over te struikelen. Al terugkijkend naar die ‘Stolperstein’ realiseer je je dat je ook over je geweten kunt gestruikeld zijn.
We vonden het een gepast gebaar om onze vroegere bewoonster een permanent plekje te geven in het geheugen van onze straat. Samen met een goede vriendin hebben we geprobeerd Sophia de rust en de veilige vrede terug te geven, die haar in 1943 zo bruut was ontnomen. Zij heeft nu ook een mooie gewetenssteen bij ons voor de deur.
Een mooie bos witte rozen, die we bij de geplaatste steen voor Sophia hadden gelegd, was al na een uur gestolen. Een paar dagen later was er ineens een enkele nieuwe witte roos bij de steen gelegd. Nog geen 5 minuten later, nadat ik mijn camera had gepakt om dit te fotograferen, was de bloem van de steel getrapt en lag in losse bloemblaadjes verspreid over het trottoir. Waarom?
(bekijk de tijdslijn van Sophia’s leven op oorlogsbronnen.nl)
- “Om nooit te vergeten” - 6 april 2022
- Jeroen’s Kersttip: IJsvrij Festival - 21 december 2019
- Het huis met de drie B’s - 20 december 2019
Kiosk zoekt goed initiatief! Volgend artikel:
Nieuwe Buren: Lisa en Thimo op 78A
